Skip to main content

บทความ

6 ขั้นตอนการตรวจระบบไฟฟ้าแบบมืออาชีพ เพื่อความปลอดภัยและถูกต้องตามกฎหมาย

By บทความ

ระบบไฟฟ้าเป็นสิ่งสำคัญที่ขับเคลื่อนธุรกิจในกลุ่มอุตสาหกรรมของประเทศไทยและเป็นหัวใจหลักในการพัฒนาประเทศในหลายมิติ ตั้งแต่ภาคครัวเรือนไปจนถึงอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ อย่างไรก็ตาม การใช้ไฟฟ้าที่ไม่เหมาะสมหรือขาดความเข้าใจในมาตรฐานความปลอดภัย อาจนำไปสู่ความเสียหายทั้งต่อชีวิตและทรัพย์สินได้

ประเทศไทยได้มีกำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับไฟฟ้า พ.ศ. 2558 ของกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ตามประกาศ ข้อที่ 12 นายจ้างต้องจัดให้มีการตรวจสอบและจัดให้มีการบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า เพื่อให้ใช้งานได้อย่างปลอดภัย และให้บุคคลที่ขึ้นทะเบียนตามมาตรา 9 หรือนิติบุคคลที่ได้รับใบอนุญาตตามมาตรา 11 แห่งพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อม ในการทำงาน พ.ศ. 2554 แล้วแต่กรณี เป็นผู้จัดทำบันทึกผลการตรวจสอบและรับรองไว้ เพื่อให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบ ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่อธิบดีประกาศกำหนด

ซึ่งได้กำหนดหัวข้อที่ต้องตรวจสอบระบบไฟฟ้าประจำปี แบ่งออกเป็น 6 หัวข้อ ดังนี้

1. ข้อมูลทั่วไป

ข้อมูลทั่วไปที่ผู้ตรวจสอบต้องขอเพิ่มเติมกับทางผู้รับบริการการตรวจสอบ มีดังนี้

1.1 จำนวนหม้อแปลงและขนาดหม้อแปลง (หากไม่ทราบ สามารถเข้าดำเนินการตรวจสอบในวันที่เข้าตรวจสอบอีกครั้ง)
1.2 ใบแจ้งหนี้ค่าไฟฟ้าย้อนหลังอย่างน้อย 2 เดือน เพื่อตรวจสอบข้อมูลหมายเลขเครื่องวัด (กรณีที่ไม่สามารถตรวจสอบวันที่ตรวจ สามารถนำข้อมูลจากใบแจ้งหนี้ค่าไฟฟ้าลงรายละเอียด)
1.3 ผู้รับผิดชอบระบบไฟฟ้า โดยระบุชื่อและตำแหน่งงาน โดยระบุจำนวน 2 ท่าน
1.4 ข้อมูลเครื่องกำเนิดไฟฟ้าหรือเครื่องกำเนิดไฟฟ้าสำรอง (Generator) จำนวนกี่เครื่อง และรวมเป็นกี่เควีเอ
1.5 ข้อมูลแบบทางไฟฟ้า (Single Line Diagram)
1.6 ข้อมูลระบบโซลาร์เซลล์ (หากมี)

เมื่อได้รับข้อมูลก่อนเข้าปฏิบัติงานเรียบร้อยแล้ว ในวันที่เข้าดำเนินการตรวจสอบทางผู้ตรวจสอบ ต้องดำเนินการตรวจสอบข้อมูลที่ผู้รับบริการตรวจสอบให้ข้อมูลสอดคล้องและถูกต้องตามหลักวิศวกรรม

2. การตรวจสอบแรงสูง

ทำการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบดำเนินการในวันที่เข้าปฏิบัติงาน โดยมีรายการ ดังนี้

2.1 สายอากาศ ตรวจสอบ สภาพเสา การประกอบอุปกรณ์หัวเสา สายยึดโยง การพาดสาย (สภาพสาย ระยะหย่อนยาน) ระยะห่างของสายกับอาคาร สิ่งก่อสร้างหรือต้นไม้ การติดตั้งล่อฟ้าและสภาพ สภาพของจุดต่อสาย การต่อลงดินและสภาพ
2.2 การติดตั้งเครื่องปลดวงจรต้นทาง (ส่วนของผู้ใช้ไฟ) เช่น สวิตช์ตัดตอน (Disconnecting Switch) หรือ RMU เป็นต้น

3. การตรวจสอบหม้อแปลงไฟฟ้า

ทำการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบดำเนินการในวันที่เข้าปฏิบัติงาน โดยมีรายการดังนี้

3.1 ลำดับหม้อแปลงที่ตรวจสอบ ขนาดหม้อแปลงหน่วยเป็นเควีเอ ข้อมูลของหม้อแปลง เช่น แรงดัน ประเภทหม้อแปลง เป็นต้น
3.2 การติดตั้ง เป็นประเภทนั่งร้าน แบบแขวน ลานหม้อแปลง ในห้องแปลง อย่างใดอย่างหนึ่ง
3.3 ตรวจสอบเครื่องป้องกันกระแสเกินด้านไฟเข้า
3.4 การตรวจสอบการใช้งานของการต่อสายแรงต่ำและแรงสูงที่หม้อแปลง การติดตั้งล่อฟ้าแรงสูง (Lightning Arrester) การติดตั้งดรอปฟิวส์คัตเอาท์ การป้องกันการสัมผัสส่วนที่มีไฟฟ้า สายดินกับตัวถังหม้อแปลงและล่อฟ้าแรงสูง
3.5 ตรวจสอบสายดินของหม้อแปลง
3.6 ตรวจสอบสภาพภายนอกหม้อแปลง เช่น สารดูดความชื้น สภาพบุชชิ่ง ปริมาณและการรั่วซึมของน้ำมันหม้อแปลง อุณหภูมิหม้อแปลง เป็นต้น
3.7 ตรวจสอบสภาพแวดล้อมหม้อแปลง เช่น การระบายอากาศ ความชื้น สภาพรั้วกั้น/ลานและการต่อลงดิน และสภาพทั่วไป เป็นต้น

4. การตรวจสอบตู้เมนสวิตช์

ทำการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบดำเนินการในวันที่เข้าปฏิบัติงาน โดยมีรายการ ดังนี้

4.1 ตรวจสอบลำดับตู้เมนสวิตช์ที่ตรวจสอบ ระบุข้อมูลการรับกระแสไฟจากหม้อแปลง ลักษณะการติดตั้ง และตรวจสอบข้อมูลทั่วไป เช่น สภาพทั่วไป จุดต่อสายและจุดต่อบัสบาร์ ที่ว่างเพื่อปฏิบัติงานที่จุดติดตั้งตู้เมนสวิตช์ แสงสว่างเหนือที่ว่างเพื่อปฏิบัติงาน การต่อฝาก การป้องกันส่วนสัมผัสที่มีไฟฟ้า ป้ายชื่อและแผนภาพเส้นเดี่ยว (Single Line Diagram) ของเมนสวิตช์ เป็นต้น
4.2 เครื่องป้องกันกระแสเกิน
4.3 ตรวจสอบสายดินของแผงสวิตช์
4.4 ตรวจสอบอุณหภูมิของอุปกรณ์

5. การตรวจสอบแรงต่ำภายในอาคาร

ทำการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบดำเนินการในวันที่เข้าปฏิบัติงาน โดยมีรายการ ดังนี้

5.1 ตรวจสอบวงจรเมน เช่น สายเข้าเมนสวิตช์ รางเดินสายและรางเคเบิล สภาพฉนวนสายไฟ สภาพจุดต่อของสาย การป้องกันความร้อนจากการเหนี่ยวนำ อุณหภูมิของอุปกรณ์ เป็นต้น
5.2 การตรวจสอบแผงย่อย หรือตู้ไฟฟ้าซึ่งรับไฟจากตู้เมนสวิตช์ โดยตรวจสอบข้อมูลทั่วไป เช่น ตำแหน่งหรือพื้นที่ติดตั้ง การรับไฟฟ้าจากตู้เมนสวิตช์ระบุชื่อตู้ ลักษณะการติดตั้ง สภาพทั่วไป จุดต่อสายและจุดต่อบัสบาร์ ที่ว่างเพื่อปฏิบัติงานที่จุดติดตั้งแผงย่อย แสงสว่างเหนือที่ว่างเพื่อปฏิบัติงาน การป้องกันส่วนสัมผัสที่มีไฟฟ้า เป็นต้น
5.3 ตรวจสอบข้อมูลของเครื่องป้องกันกระแสเกินของแผงย่อย สายดินของแผงย่อย อุณหภูมิของอุปกรณ์

6. การตรวจสอบบริภัณฑ์ไฟฟ้า

ทำการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบดำเนินการในวันที่เข้าปฏิบัติงาน

ซึ่งเมื่อวันที่ 13 มกราคม พ.ศ 2568 ทางกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานได้ออกประกาศแก้ไขแบบฟอร์มบันทึกผลการตรวจสอบและรับรองระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า ดังนี้ (แนบเอกสารประกาศ)
(กองความปลอดภัยแรงงาน กสร.//2567.//ประกาศกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เรื่อง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการจัดทำบันทึกผลการตรวจสอบและรับรองรับบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า.//เข้าถึงได้จาก: https://ratchakitcha.soc.go.th/documents/56289.pdf. /./14/มกราคม/พ.ศ.2568)

ทั้งนี้ทางกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานได้ปรับเพิ่มข้อมูลในส่วนหน้าที่ 1 ของบันทึกผลการตรวจสอบและรับรองระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า ดังนี้

1. ผู้ตรวจสอบได้ดำเนินการตรวจสอบ บันทึกผลการตรวจสอบและรับรองระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า
2. ข้อมูลของผู้บันทึกผลการตรวจสอบและรับรองระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้า โดยระบุว่าเป็นมาตรา 9 หรือมาตรา 11 ตามกฎหมาย

และแก้ไขข้อมูลในส่วนหน้าที่ 9 ซึ่งเป็นการลงนามโดยระบุการตรวจสอบโดยผู้ตรวจสอบต้องผ่านการขึ้นทะเบียนตามมาตรา 9 หรือมาตรา 11 เท่านั้น

นอกจากนี้แนบท้ายของประกาศได้มีการระบุการนำส่งเอกสารรับรองความปลอดภัยเพิ่มเติม โดยระบุเป็นข้อ 4 คือ ให้นายจ้างแจ้งบันทึกผลการตรวจสอบและรับรองระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้าต่อพนักงานตรวจความปลอดภัยในเขตพื้นที่รับผิดชอบ ณ สำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานกรุงเทพมหานครพื้นที่ หรือสำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัด ที่นายจ้างมีสถานประกอบกิจการตั้งอยู่ภายในสามสิบวันนับแต่วันที่ได้ทำการตรวจสอบเสร็จสิ้น ทั้งนี้ ให้นายจ้างแจ้งทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ (e-Service) ของกรมสวสัดิการและคุ้มครองแรงงานเป็นหลัก หรือแจ้งเป็นเอกสารด้วยตนเอง หรือแจ้งทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับ

หลังจากการตรวจสอบระบบไฟฟ้าประจำปี ทางผู้รับการตรวจสอบควรดำเนินการอย่างไร ?
1. หากทางวิศวกรมีข้อแนะนำจากการตรวจสอบ ทางนายจ้างควรดำเนินการแก้ไขและปรับปรุง ตามที่ผู้ตรวจสอบระบุในรายงาน หลังการปรับปรุงควรตรวจสอบอีกครั้ง เพื่อยืนยันความปลอดภัย
2. ควรมีการจัดการอบรมและสร้างความตระหนักให้กับพนักงาน จัดอบรมเกี่ยวกับความปลอดภัยทางไฟฟ้า ตรวจสอบให้มั่นใจว่าพนักงานมีความรู้ในการใช้งานอุปกรณ์ไฟฟ้าอย่างปลอดภัย
3. บันทึกและติดตามผลเก็บบันทึกการตรวจสอบทุกครั้งวางแผนการตรวจสอบในปีถัดไป การดำเนินการตามขั้นตอนดังกล่าวอย่างมืออาชีพ ไม่เพียงแต่ช่วยให้เป็นไปตามกฎหมาย แต่ยังช่วยป้องกันอุบัติเหตุทางไฟฟ้าในสถานประกอบการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

กฎหมายสำคัญ ของการตรวจสอบระบบไฟฟ้าประจำปี

By บทความ

ประเทศไทยมีข้อบังคับทางกฎหมายหลายฉบับที่กำหนดให้สถานประกอบการหรือโรงงาน ต้องตรวจสอบระบบไฟฟ้าภายในอาคารสถานประกอบการหรือโรงงานอย่างสม่ำเสมอ เพื่อตรวจสอบและป้องกันอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นกับชีวิตและทรัพย์สินของพนักงานและส่วนที่เกี่ยวข้อง รวมถึงประสิทธิภาพในการใช้พลังงานไฟฟ้าได้อย่างเต็มที

Read More

Partial Discharge ปัญหาที่ไม่ควรมองข้ามในระบบไฟฟ้าแรงสูง

By บทความ

Partial discharge คือ เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในระบบไฟฟ้าแรงสูง ซึ่งสามารถสร้างความเสียหายต่อฉนวนไฟฟ้าได้ทั้งภายในและภายนอกตัวฉนวน

Read More

การตรวจสอบด้วยวิธี Ultrasonic Image Inspection

By บทความ

วิธีการ Ultrasonic Image Inspection โดยสามารถค้นหาแหล่งที่มาของความผิดปกติบนอุปกรณ์ไฟฟ้าแรงสูงทุกประเภท เช่น สวิตช์เกียร์ หม้อแปลง สายไฟเหนือศีรษะ และสายเคเบิลใต้ดิน เป็นต้น

Read More

ตรวจสอบโรงงานหรืออาคารของคุณเข้าข่ายการตรวจสอบพลังงานหรือไม่ ?

By บทความ

ลักษณะของโรงงานควบคุมหรืออาคารควบคุมย่อมเป็นไปตามที่พระราชกฤษฎีกากำหนดโรงงานควบคุม พ.ศ. 2540 และพระราชกฤษฎีกากำหนดอาคารควบคุม พ.ศ. 2538 ได้กำหนดไว้ ดังนี้

Read More

บริการตรวจสอบความชื้นของหม้อแปลงระบบไฟฟ้า ด้วยเครื่อง Moisture content

By บทความ

นอกจากการบำรุงรักษาหม้อแปลงไฟฟ้าจะต้องมีการทำความสะอาดและการตรวจสอบค่าความเป็นฉนวน (insulation) เทอร์โม เทรเซอร์ ของเรายังมีบริการตรวจสอบค่าความชื้นด้วยเครื่องมือที่ทันสมัย สามารถรู้ผลได้เลยได้หน้างาน ป้องกันอันตรายจากการจ่ายระบบไฟฟ้า สามารถตรวจสอบได้

Read More

การตรวจสอบเครื่องกำเนิดไฟฟ้า (Generator) ประจำปี

By บทความ

เครื่องกำเนิดไฟฟ้า (Generator) เป็นอุปกรณ์ชนิดหนึ่ง ที่สามารถเปลี่ยนพลังงานกลให้เป็นพลังงานไฟฟ้า ซึ่งเป็นหนึ่งในอุปกรณ์ที่ทำหน้าที่ในกรณีที่เกิดปัญหาไฟฟ้าดับ เหมาะสำหรับนำมาใช้งานในพื้นที่ที่ไฟฟ้าเข้าไม่ถึงหรือเกิดระบบไฟฟ้าขัดข้องบ่อยครั้ง

Read More

การทดสอบการเกิดการลัดวงจรของขดลวดภายในหม้อแปลง (Winding Resistance Measurement)

By บทความ

ปัจจุบันทั้ง 3 องค์ประกอบมีวิธีที่สามารถตรวจสอบประสิทธิภาพการใช้งาน ซึ่งสามารถป้องกันการเกิดระเบิดของหม้อแปลงแบบฉับพลันในอนาคตได้

Read More